Özel ‘Türk dostu’ İngiliz Subay mezarı Şehitler Abidesi’ni selamlıyor
Tarihi Gelibolu Yarımadası’ndaki tek yabancı mezar Kıbrıs Escort
Tarihi Gelibolu Yarımadası’nda ‘Türk dostu’ İngiliz Subay mezarı
ÇANAKKALE Çanakkale Kara Savaşları sırasında İngiliz ordusunda Yarbay olarak vazife yapan Charles Hotham Montagu Doughty Wylie 26 Nisan 1915 tarihinde Seddülbahir bölgesindeki Lefkoşa Escort çıkarma sırasında elinde bastonla ilerlerken bedenine isabet eden bir kurşunla hayatını kaybetti Silah yerine bastonla çaba eden Doughty Wylie’yi ‘Türk dostu’ olarak tanımlayan Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi İnsani ve Toplum Girne Escort Bilimleri Fakültesi Tarih Kısmı Öğretim Üyesi Dr Mithat Atabay Kara Savaşları başladığında kendisi de Seddülbahir bölgesinde vazifeliydi Bu çerçevede Türklere karşı savaş başladığında kendisi Türk dostu olarak rastgele bir silah Magosa Escort almamış lakin 25 Nisan tarihinde bir kurşunla hayatını kaybetmiştir dedi
Yarbay Charles Hotham Montagu Doughty Wylie Türklerle birinci kere 1896 1897 Girit krizinde tanıştı Akabinde Mersin ve Konya’da askeri konsolos olarak çalıştı Adana’daki Ermeni olaylarında ise Türklerin haklı olduğunu savundu Doughty Wylie bu sürecin akabinde Türklerle ortasındaki dostluk ve âlâ bağlarının yanı sıra Türkçe bilmesi nedeniyle İngiliz Akdeniz Seferi Kuvvetleri Başkomutanı General Ian Hamilton komutasındaki İngilizlerin Çanakkale Kara Savaşları sırasında Seddülbahir bölgesinde çıkarma yapan birliklerinin başına getirildi
İngilizlerlerin filikalarla asker sevkiyatı yaptığı Ertuğrul Koyu’na ayrıyeten River Clyde kömür gemisiyle asker çıkarıldı İngilizlerin asker çıkardığı kıyıyı çok âlâ koruyan Türkler İngiliz askerlerini şiddetli bir ateşle karşıladı Kıyıyı çıkmak isteyen filikadaki birçok asker öldü Kıyıya 7 bölük taşıyan River Clyde kömür gemisi de Seddülbahir Kalesi yakınlarında kumsala oturdu Gemiden kıyıya inmek isteyen birçok asker öldü 100’e yakın asker de gemide mahsur kaldı Ertuğrul Koyu savunmasında Mahmut Sabri Beyefendi ve askerleri müttefik güçlerine nazaran sayıca epey az olmalarına karşın gösterdikleri direniş ile tarihe geçti
Doughty Wylie 25 Nisan günü Ertuğrul Koyu’na yapılan çıkarma başarılı olmayınca sonraki gün Seddülbahir köyüne yapılacak akının komutasını üstlendi Seddülbahir Kalesi yıkıntıları ortasında düşmana karşı direnen Türk askeri yeni hücum karşısında köye çekilmek zorunda kaldı Doughty Wylie komutasındaki İngiliz birlikleri öğlen saatlerinde kaleyi ele geçirdi Doughty Wylie daha sonra Harapkale Zirve’yi maksat olarak seçti Harap Zirve’ye saat 14 00’te başlayan İngiliz saldırısı sırasında elinde silah yerine yalnızca bastonla askerlerinin önünde yürüyen Yarbay Doughty Wylie bu sırada bir kurşunla hayatını kaybetti
Şehitler Abidesi’ni selamlıyor
Yarbay Doughty Wylie çabucak askerler tarafından hayatını kaybettiği Haraptepe bölgesinde gömülerek Tarihi Gelibolu Yarımadası’nda tek yabancı mezar olarak Şehitler Abidesi karşısında yerini aldı Savaş boyunca mezarı korunan Doughty Wylie’ye İngilizlerin en yüksek nişanı olan ‘Victoria Cross’ verildi Çıkarma sırasında hayatını kaybeden öbür askerler üzere toplu halde V Beach Mezarlığı yerine Haraptepe bölgesinde Tarihi Yarımada’daki tek yabancı mezar olma özelliğini taşıyan Doughty Wylie’nin mezarı Şehitler Abidesi’ni selamlıyor
ÇOMÜ İnsani ve Toplum Bilimleri Fakültesi Tarih Kısmı Öğretim Üyesi Dr Mithat Atabay Şehitler Abidesi’nin çabucak çaprazına baktığımız vakit Seddülbahir Kalesi ve Seddülbahir köyünün çıkışında bir yalnız mezar görürüz Bu Yarbay Doughty Wylie’nin mezarıdır Bu özel bir mezardır Zira Gelibolu Yarımadasında tek kişilik yabancılara ilişkin tek mezar olarak karşımıza çıkar Doughty Wylie uzun yıllar Türkiye’de Askeri Ateşe olarak bulunmuş bilhassa Ermenilerin isyanı sırasında güney vilayetlerimizde bulunmuş Mersin ve Adana yöresindeki isyanlar sırasında Türkiye’nin tezlerini savunan raporlar yazmıştı Tabi savaş başladığı vakit İngiliz Hükümdarı tarafından kendisi yarbay rütbesindeydi Buradaki birliklere komuta etmek üzere görevlendirilmiştir Kara Savaşları başladığında kendisi de Seddülbahir bölgesinde vazifeliydi Bu çerçevede Türklere karşı savaş başladığında kendisi Türk dostu olarak rastgele bir silah almamış fakat 25 Nisan tarihinde bir kurşunla hayatını kaybetmiştir Savaş sonrasındaki periyot içerisinde oranın kendisinin gömüldüğü yeri İngiliz hükümeti ve ailesi kendisi için özel bir mezar alanı olarak satın almak istemiş Bu bahiste ailesi Osmanlı Hükümetine başvurmuş Lakin Osmanlı Hükümeti padişah her ne kadar bunu uygun bulmuşsa da Osmanlı Genelkurmay’ı güvenlik nedeniyle uygun bulmamış Lozan görüşmeleri sırasında yeniden birebir talebin yapıldığı görülmektedir O vakit da Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümeti bu türlü bir arazinin özel bir şahsa satılmasının uygun bulunmadığını aslında orada gömülü olduğu için istedikleri halde ailesinin buraya ziyaret edebileceği söz edilmiştir Bugün o mezarı ziyaret edenler Türk dostu olarak bilinen Doughty Wylie’nin mezarını boğaza karşı görebilirler dedi
Tarih Kısmı Öğretim Üyesi Dr Mithat Atabay Ve sahiden de Doughty Wylie’nin o vakit İngiliz istihbaratında çalışan ve Irak’ta Suriye’de kıymetli istihbarat faaliyeti bulunan bir bayanla da bağdaştırmak isterler Bununla ilgili olarak da vaktinde ‘Çöl Kraliçesi’ isimli bir sinema de yapılmıştır Fakat bunun sevgilisi olduğu yada onu ziyaret ettiği konusundaki spekülasyonlar rastgele bir kayıtta yada bir doküman de rastlanmamaktadır Bunların yalnızca iddia yada hayal eseri olarak kayıtlara geçtiğini görüyoruz diye konuştu
Doughty Wylie’nin mezarı ile Şehitler Abidesi’nin birbirini görmesinin özel bir emeli olmadığını da kaydeden Dr Mithat Atabay Doughty Wylie’nin mezarı 1915 yılında oraya çabucak gömülmüştü Şehitler Abidesi ise 1960 yılında tamamlandı Münasebetiyle bu durumu bir tesadüf yapıtı olarak görmek gerekir Zira İngilizler biliyorsunuz boğazın girişini denetim altına almak istiyorlardır O yüzden Seddülbahir bölgesine 25 Nisan tarihinde çıkarma yapmışlardı Lakin Şehitler Abidesi’nin de boğazdan geçen ve Ege Denizi’nde bulunan tüm gemilerin görmesi için yapılması tesadüftür Doughty Wylie’nin mezarı ile Şehitler Abidesi’nin birbirini görmesinin özel bir maksadı yoktur biçiminde konuştu