TBMM Sarsıntı Araştırma Kurulu bugünkü toplantısında yer bilimci Prof Dr Naci Görür ile TMMOB Jeofizik Escort bayan Mühendisleri Odası Jeoloji Mühendisleri Odası ve Mimarlar Odası temsilcilerini dinledi Jeoloji Mühendisleri Odası Zelzele Müracaat Heyeti Lideri Prof Dr Okan Tüysüz şunları söyledi
BİLİNEN 485 CANLI FAY 5 5’TEN BÜYÜK Bayan escort ZELZELE ÜRETEBİLİR
Deprem doğal bir olay lakin biz bu sarsıntıdan önemli hasarlar alıyoruz Bu hasar almamızın temel nedenlerinden bir tanesi Türkiye’nin doğal yapısı lakin ikincisi de bizim bir tipi uzun Escort yıllardır zelzeleye hazır bir toplum haline gelememiş olmamız Türkiye’de 5 5’ten büyük sarsıntı üretebilecek 485 tane bilinen canlı fay var
250 CİVARINDA FAYI ÇALIŞMIŞ BULUNUYORUZ
Yani bu şu demek Geçmişte sarsıntı üretmiş gelecekte de üretme potansiyeli olan faylar ve bu fayların biz lakin yarısını gereğince araştırdık Bir fayın karakterini gereğince anlayabilmek için üzerinde paleosismalojik çalışmaların yapılması gerekiyor Bildiğim kadarıyla 250 civarında fayı çalışmış bulunuyoruz başkaları üzerinde rastgele bir çalışma şu ana kadar ne MTA tarafından ne üniversiteler tarafından yapılmadı Öteki yandan denizlerde faylarımız var bunların hepsini ayrıntılı bilmiyoruz
7’NİN ÜZERİNDE ÇOK SAYIDA ZELZELE YAŞADIK
Ayrıca yüzeyde yapılan çalışmalarda da tahminen önümüzdeki yıllarda yeni faylar ortaya çıkacak zira 2013’te devreye giren bu haritanın öncesinde bir evvelkiyle yenisi ortasında 200 tane fay farkı var Yani faylar çalıştıkça ortaya çıkıyor ve daha artıyorlar artacaklar Aşağı üst dört beş yılda bir zelzele oluyor Tarihlere baktığımız vakit 7’nin üzerinde çok sayıda sarsıntı yaşamış bir ülkeyiz
BİLEREK BİZ BU KAYIPLARI VERDİK
Son yaşadığımız sarsıntıda 50 binden fazla can kaybı oldu 1939 Erzincan’da 32 bin 968 can kaybımız var bunun gerisinden Gölcük Kocaeli zelzelesi geliyor ve geriye baktığımız vakit geçtiğimiz bu yüz on yılda 130 bin civarında yalnızca can kaybımız var ‘Peki biz bu zelzeleleri bilemiyor muyduk da hazırlanamadık ‘ derseniz maalesef bilerek biz bu kayıpları verdik 17 Ağustos Gölcük ve 12 Kasım Düzce sarsıntılarının olacağı 1980’li yıllardan itibaren biliniyordu bilimsel yayınlarla ortaya konulmuştu Yalnızca geçmişteki sarsıntıların sıralamasına bakan kişi bile bu sıranın nereye geldiğini açık bir biçimde görür
24 VİLAYET 110 İLÇE CANLI FAY ÜZERİNDE
İl risk azaltma planları var bunlar geçtiğimiz yıl tamamlandı Bunların hepsinde hangi vilayetlerin sarsıntı tehlikesi olduğu açık ve net bir biçimde ortaya konulmuştur Bugün 24 vilayet 110 ilçe canlı fay üzerinde yer almaktadır Bunların bir kısmında yakın bir kısmında uzun devirde zelzele olma olasılıkları vardır Biz Jeoloji Mühendisleri Odası Zelzele Müracaat Konseyi olarak 18 ile bu bahiste uyarıcı raporlar gönderdik fakat maalesef bir adedinden dahi ‘Ne diyorsunuz siz ‘ diye geri dönüş olmamıştır
MARMARA ZELZELESİ ÜLKENİN FELAKETİ OLUR
Marmara sarsıntısı bekliyoruz artık ve Marmara zelzelesi olursa asrın değil ülkenin felaketi olur Çok fazla tekrarlamak istemiyorum ancak Marmara sarsıntıya hazır değildir Geleceğe yönelik projeksiyonlara bakıldığında İstanbul dünyanın 6’ncı sırada tehlike altındaki kentidir
PARLAK BİR NOKTADA DEĞİLİZ
Bu tehlikenin en temel nedenlerinden bir tanesi de gelir dağılımındaki ve kişi başına düşen gelirdeki risktir Bu açıdan Türkiye gibisi birtakım kentler üzere örneğin Taipei üzere Tokyo üzere Seul üzere buralar üzere çok önemli bir risk altındadır İzmir biraz daha az olmak üzere tekrar bir risk altındadır Can ve mal kayıpları açısından da çok önemli parlak bir noktada olduğumuzu söyleyemeyiz
BİR DAHA İMAR VE AF SÖZLERİNİ YAN YANA GETİRMEYECEĞİZ
Yapı kontrol düzeneğinin imar müsaade süreçlerinin gereğince denetlenmediğini metoduna uygun denetlenmediğini gördük ve buna ağır cezalar getirilmesi gerektiği kanaati ortaya çıktı 1948’den günümüze 23 sefer direkt ya da dolaylı imar affı çıkartıldı ve bu zelzeleler bize şunu gösterdi Bir daha biz imar ve af sözlerini yan yana getirmeyeceğiz bunu getirirsek de sonuçlarına katlanacağız
NÜFUS ARTIŞINA MÜSAADE ETMEMELİYİZ
Risk ögesini azaltmak için tehlike altındaki bölgelerde nüfus artışına müsaade etmememiz lazım Bugün İstanbul’un nüfusu daima artıyor ve artması için adeta teşvik ediliyor Münasebetiyle geçmişte 10 milyon olan nüfus tehlike altındaydı bugün 20 milyon nüfus tehlike altında Münasebetiyle buradaki nüfusun artmaması için gerekli ne varsa yapmamız gerekiyor Nüfusun gibisi formda tehlikesi yüksek kentlere yığılmasını önlememiz lazım yerleşim yoğunluğunu azaltmamız lazım
FAY ÜZERİNDE MEVCUT YERLEŞİM SINIRLANMALI
Sanayi ve değerli yapıları zelzele tehlike bölgelerinden uzaklaştırmamız uzaklaşmaları istikametinde teşvik etmemiz lazım Canlı fay risklerini dikkate alarak fay üzerinde mevcut yerleşimin sınırlanması ya da vakitle kaldırılmasını sağlamamız lazım Bu hususta neler yapılması gerektiği konusunda da fay maddesine bağlı seksen sayfalık bir yönetmelik hazırlandı bu yönetmelikte hazırdır tartışmaya açıktır
ÇOK SAYIDA YOL HARİTASI VAR FAKAT ADIM ATAMADIK
Ne yapacağımız riski nasıl azaltacağımız konusunda yol haritaları muhakkak çok sayıda yol haritası var ancak o yola bir türlü biz adım atamadık 2000’de Ulusal Zelzele Kurulu kuruldu 2007’de kapatıldı 2002’de Zelzele Ziyanlarının Azaltılması ve Ulusal Strateji Raporu yayınladılar
DEPREM ŞURASI YAPILALI 19 YIL OLDU
Bunun gereklerini çok büyük ölçüde yerine getirmedik 2004’te Sarsıntı Şurası yapıldı konusunda uzman 309 kişi katıldı ve bu Sarsıntı Şurası kararlarının bir yıl içerisinde bitirilmesi hedeflenmişti Benim bildiğim kadarıyla 7 tane kurul kuruldu Her kurul kendi ismine birkaç cilt rapor yayınladılar ancak bunların yalnızca az bir kısmı uygulama ya geçebildi Bu sarsıntı şurası yapılalı 19 yıl oldu Bunlar uygulamaya konulsaydı bugün afetle uğraşta çok daha farklı bir noktada olacaktık
YIKILACAK 90 BİN BİNADAN BAHSEDİYORUZ
Arkasından da İstanbul için Zelzele Master Planı hazırlandı 2003 yılında üniversitelerin iştirakiyle ortaya konan bir rapordu Lakin bugün İstanbul’da yıkılma evresinde olan mümkün bir sarsıntıda ağır hasar alacak ya da yıkılacak 90 bin binadan bahsediyoruz Bu Zelzele Master Planı’nın gereklerini yapsaydık bu 90 binden kelam ediyor olmazdık Artık her ilçede her sokakta nerede tsunami olacağına nerede hangi binaların yıkılacağına kadar çalışıldı lakin o yıkılan binalara çok fazla bir şey maalesef yapılamadı
EYLEM PLANI YERİNE GETİRİLMEDİ
2012 2023 Ulusal Zelzele Stratejisi Aksiyon Planımız vardı Burada yeniden kurullar oluşturuldu Maalesef burada önerilen hareket planı da şimdi yerine getirilmedi Kimi kalemlerde yüzde 10’larda gerçekleşti kimi kalemlerde yüzde 50 60’lara varan gerçekleşme oranları var lakin 2023 yılı Ulusal Zelzele Stratejisi Aksiyon Planı’nın bitmesi gereken bir yıldı 2023’ün yarısını bitirmiş durumdayız
MARMARA BÖLGESİ’NE ÖNCELİK VERİLMELİ
Siyasi kararlılık olmadığı surece ya da kâfi olmadığı surece yara sarma değil afet ziyanlarının azaltılması tarafında bir siyasete geçmediğimiz surece biz bu kurullarda daha çok konuşuruz Türkiye’nin sarsıntı riski altında olan yerleri aşikardır buralarda derhal tedbirlere başlanmalıdır Marmara Bölgesi Bingöl Yedisu bunların başında gelmektedir Çalışmalarda Marmara Bölgesi’ne öncelik verilmelidir İstanbul’da 90 bin binanın zayıf olduğu bunların güçlendirilmesinin ya da dönüşümünün yapılması gerektiği söz edilmektedir Bunun en kısa vakitte hazırlanması gerektiği kanaatindeyim